Taalstudies, of "Wieheister" door Michal Rusinek.
Michal Rusinek blijft me verbazen. Als ik verder ga met zijn opeenvolgende boeken voor kinderen, waarin hij verschillende kwesties met betrekking tot taal aansnijdt, kan ik niet voorbijgaan aan het enorme werk dat hij moest doen om alle woorden die hij bespreekt en analyseert vanuit verschillende gezichtspunten te vinden en te bestuderen. Bovendien leest het heel goed!
Eva Sverzhevska
Vloeken en regionalismen
In het boek "Hoe te zweren. Kindergids(Znak Publishing House, 2008) de auteur ging heel geestig en interessant om met de vloeken die door kinderen worden gebruikt, voor iedereen - jongere en oudere lezers. Eerst verzamelde hij ze bij lezers en op basis daarvan maakte hij een poëtisch naslagwerk.
Iemand die reikt naar een boek genaamd "Van Mi'kmaq tot Zazuli...(Uitgeverij Bezdroża, 2020). Michal Rusinek observeert met zijn gebruikelijke nieuwsgierigheid, maar tegelijkertijd humor verschillende regionalismen en probeert ze te ontcijferen met behulp van korte gedichten en beschrijvingen.
Retoriek en geschiedenis
Positie "Waar heb je het over?! Magie van woorden of retoriek voor kinderen", gemaakt in samenwerking met dr hab. Aneta Zalazinska van de Jagiellonische Universiteit leert jonge lezers hoe ze hun gesprekspartners kunnen overtuigen of hoe ze plankenkoorts en de stress van spreken in het openbaar kunnen overwinnen.
In zijn nieuwste boekWihajster, een gids voor leenwoorden“(gepubliceerd in Znak, 2020) de auteur bombardeert de jonge (maar ook beduidend oudere) lezer simpelweg met voorbeelden van woorden die we uit andere talen “gevangen” hebben.
– Ik vind dat niet alleen kinderen moeten weten waar de woorden die we gebruiken vandaan komen. Ik weet dit uit eigen ervaring, want het werken aan Wieheister heeft me veel geleerd. Door naar een taal te kijken, krijgen we een nauwkeuriger beeld van onze cultuur en de beschaving die deze vertegenwoordigt”, zegt Michal Rusinek. – Als we diep in de geschiedenis van woorden kijken, kijken we ook naar de geschiedenis van Polen, dat ooit multinationaal en multicultureel was. En ze had verschillende contacten met andere culturen: soms militant, soms commercieel, soms gewoon buurvol, legt ze uit. – We kunnen ook conclusies trekken over waar beschaving, cultuur en keuken vandaan komen. Dit kan het begin zijn van een interessant gesprek.
Samen als team
De Wieheister is een van die boeken die in één oogopslag laat zien dat het niet alleen tijd kost om eraan te werken, maar ook veel onderzoek en zelfs de betrokkenheid van andere mensen die gespecialiseerd zijn in het onderwerp in kwestie.
– Bij het schrijven van dit boek vroeg ik Prof. Isabela Winiarska-Gorska, een uitstekende taalhistoricus van de Universiteit van Warschau, vertelt de auteur. "Op mijn verzoek heeft ze slogans opgesteld die de oorsprong verklaren van woorden uit verschillende thematische kringen - degenen die nog steeds in de taal aanwezig zijn en objecten benoemen die moderne kinderen kunnen tegenkomen", legt ze uit. - We hebben er veel over gepraat, de professor heeft de etymologie in veel bronnen gecontroleerd. De werkzaamheden hebben enkele maanden geduurd. Om over de illustraties nog maar te zwijgen. Mijn zus Joanna Rusinek had een extra moeilijke taak: de humoristische laag, zo belangrijk in kinderboeken, zit in dit boek alleen in plaatjes. Want de tekst bevat eigenlijk alleen maar slogans”, vult Rusinek aan.
wachtwoorden
Eerlijk gezegd ben ik het hier niet helemaal eens met de auteur. Ja, illustraties spelen een zeer belangrijke rol bij Wieheister - ze zijn grappig, trekken aan en houden de aandacht vast, maar er zit ook veel humor in korte beschrijvingen, in de selectie van slogans en in het koppelen aan bepaalde afdelingen. Want waar in de categorie "Wereld": "Khusarz" en "Ulan"?
Ik heb de overweldigende indruk dat de auteurs van dit boek veel plezier hebben gehad met het selecteren en vervolgens beschrijven van de afzonderlijke artikelen. Dit is voelbaar op elke pagina, vooral waar de auteur zich niet beperkte tot een korte uitleg, maar zich een wat bredere beschrijving toestond, zoals bijvoorbeeld in het geval van horloges:
Klok - kwam naar ons uit de Duitse taal, waarin de wandklok Seiger wordt genoemd; in het verleden werd dit woord een water of zandloper of zandloper genoemd, van het werkwoord sihen, wat "afvoer", "filter" betekent. In het verleden werden horloges gemaakt als "ka[-kap", daarna "tic-tac", en tegenwoordig zijn ze meestal stil.
– Mijn favoriete woord vandaag is wihajster. Ik hou echt van geïmproviseerde woorden die verschijnen als we een woord niet kennen of vergeten, legt hij uit. Deze is speciaal omdat hij afkomstig is van de Duitse vraag: "wie heiss er?" wat betekent "hoe heet het?". Op de vraag wat een wihaister is, antwoord ik meestal dat het een dink is die wordt gebruikt om te taggen. Mogelijk een truc.
Van ons genomen
Michal Rusinek besloot in het Pools niet alleen woorden in te voeren die uit vreemde talen waren geleend, maar ook vice versa - de woorden die van ons in andere talen kwamen. Het bleek dat het een hele klus was om ze correct te documenteren.
"Ik wilde heel graag dat het boek Poolse woorden zou bevatten, dat wil zeggen Poolse woorden die zijn ontleend aan andere talen", geeft de auteur toe. – Helaas zijn er niet zo veel en het kostte veel werk om ze te vinden. En als ze dat wel zijn, dan zijn ze aanvankelijk niet Pools (Pools was slechts een zender voor andere talen), legt hij uit. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de komkommer, die ontleend is aan de Germaanse en Scandinavische talen, maar oorspronkelijk uit de Griekse taal komt (augoros betekent groen, onrijp).
Alle boeken van Michal Rusinek, of ze nu over taal gaan, waarvan ik Wieheister de laatste tijd het leukst vind, of over andere onderwerpen, verdienen aandacht van zowel oudere als jongere mensen. De combinatie van kennis, eruditie en humor erin is echt een kunst, en de auteur slaagt daar keer op keer zeer goed in.
Omslagfoto: Edita Dufay
En op 25 oktober, op de 15e dag, kunt u Michal Rusinek online ontmoeten op AvtoTachkiu's Facebook-profiel. Link naar onderstaande grafiek.
